Gerçin

Gerçin Höyük, Zincirli Höyük'ün yaklaşık 7 km kuzeydoğusunda kayalık bir tepedir. Burada Sam'al kraliyet ailesine ait bir nekropol olduğu düşünülmektedir ancak henüz bir kazı yapılmamıştır. Höyükte yüzey araştırmaları en son 2022-2023 yıllarında Gaziantep Üniversite'sinde Timur Demir tarafından gerçekleştirilmiştir. Zincirli'de 1888-1902 yılları arasında kazı yapan Felix von Luschan, aşağıda detayları verilen Hadad heykeli ve Panamuwa II heykeli dışında, daha küçük boyutlarda ve oldukça hasarlı üç adet heykel gövdelerine ait parçalar bulduğunu belirtmiştir. Bu parçalar muhtemelen günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzesi envanterindedir.

Hadad Heykeli ve Panamuwa Yazıtı
Heykel 1890'da Felix von Luschan ve Alman ekibi tarafından bulunmuştur. Bazalt taştan oyulmuş, yüksekliği 3,54 metre, omuz kısmı 1,13 metre ve en alt kismi 0,92 metre genişliğindedir. Heykelin alt yarısının ön yüzünde Arami alfabesiyle Sam'al lehçesinde yazılmış 34 satırlık bir yazıt vardır. Boynuzlu şapka ve yazıtın içeriği, bunun yerel Fırtına Tanrısı Hadad'ın bir heykeli olduğunu belirtmektedir. Yazıtta, Kral I. Panamuwa kraliyet nekropolünde bu Hadad heykelini nasıl diktiğini ve bir tapınak inşa ettiğini anlatır. Haleflerinden onu unutmamalarını, adaklar sunmalarını ve ruhunun sonsuza dek tanrılarla yaşamasına yardım etmelerini ister. Hadad heykeli, MÖ 750 civarına tarihlenir ve şu anda Berlin'deki Vorderasiatisches Müzesinde sergilenmektedir.

II. Panamuwa Heykeli ve Yazıtı
Silindir şekilli bazalt blok, Kral II. Panamuwa'yı temsil eden bir heykelin alt yarısıdır. Mevcut parça yaklaşık 1,90 metre yüksekliğinde ve 0,88 metre genişliğindedir. Tam hali muhtemelen Hadad heykeline veya Zincirli'de bulunan kral heykeline benzemekteydi. Heykel 1888 yılında Alman kazı ekibi tarafından Zincirli'nin birkaç kilometre kuzeyinde, Gerçin yolu üzerindeki Tahtalı Pınar mevkinde bulunmuştur, ancak orijinal yerinin Gerçin olması muhtemeldir. Heykelin ön yüzünde Arami alfabesiyle Sam'al lehçesinde yazılmış 23 satırlık bir yazıt vardır. Yazıt, heykeli II. Panamuwa'nın öldüğü yıl (yaklaşık MÖ 732), oğlu ve ardılı Kral Barrakib'in diktirdiğini belirtir. Panamuwa'nın hayatı ve başarıları hakkında bilgiler içerir ve bağlı olduğu Asur kralı Tiglat-Pileser III ile birlikte seferdeyken Şam'da öldüğünü belirtir. Heykel, Berlin'deki Vorderasiatisches Müzesi envanterindedir.

Savaş Arabası Şekilli Kaide
Gerçin'de 1983 yılında bulunduğu belirtilen bazalt taştan işlenmiş dörtgen bloğun iki yan yüzeyinde araba tekerleği kabartmaları ve arka yüzeyinde de yuvarlak bir kalkan kabartması bulunmaktadır. Mevcut parça 1,23 m yüksekliğinde, 1,09 m genişliğinde and 1,29 m uzunluğundadır. Kaidenin üst yüzeyinde 31 cm x 35 cm genişliğinde ve 19 cm derinliğinde heykel yuvası bulunmaktadır. Çineköy'de bulunmuş olan Fırtına tanrısı heykelinin kaidesine büyük benzerlik göstermektedir. Dolayısıyla, parçanın bir tanrı heykelinin altında duran savaş arabası şeklindeki bir kaidenin arka kısmına ait olduğu ve orijinal halinde kırık olan ön tarafında da bir çift hayvan bulunduğu düşünülebilir. Çineköy'e benzer şekilde MÖ 8. yüzyıl civarına tarihlenebilir. Kaide, Gaziantep Arkeoloji Müzesi envanterindedir.

Fırtına Tanrısı Steli
Bazalt blok üzerine işlenmiş, kolları yukarıda, bir elinde balta diğerinde üç kollu şimşek sembolü tutan Fırtına Tanrısı'nı gösteren stel, literaturde yaygın olarak Gözlü Höyük steli olarak bilinmekle beraber, müze kayıtlarına göre Gerçin'de bulunmuştur. 1,4 m yüksekliğinde, 1 m genişliğinde ve 67 cm kalınlığındadır. Her ne kadar tanrının sakalı ve eteğinin işlenmiş kenarları Asur etkisi gösterse de rölyef, diğer birçok özelliği ile Geç-Hitit tarzındadır. Öte yandan başlığının önünde de Mısır firavunlarınınki gibi bir kobra figürü (ureaus) vardır. Bloğun çerçevesine taşmış olan balta oldukça ilginçtir. Tarz olarak MÖ 8. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenir ve Gaziantep Müzesinde sergilenmektedir.

Mezar Steli
Bir ziyafet sahnesi betimleyen bir diğer bazalt stelin buluntu yeri detayı bilinmemekle birlikte gene Gözlü Höyük Mahallesine bağlı olan Gerçin Höyük veya çevresinden gelmiş olması ihtimali yüksektir. Eser büyük ihtimalle bir mezar stelidir. Bir masanın iki yanında oturmuş karı-koca ve yanda kısmen gözüken çocuk bir aileyi temsil ediyor olmalıdır. Maraş ve çevresinde bulunan mezar stellerindeki motiflerden çok farklı olarak Mısır etkisi görülmektedir. Ortada büyük olarak işlemiş ve karı kocanın ellerinde bulunan nilüfer çiçekleri Mısır stilindedir. Hatta erkeğin başlığının önünde de, yukarıdaki Fırtına Tanrısı stelindeki gibi, stilize bir kobra mevcuttur. Stil olarak MÖ 800-725 arasına tarihlenmektedir. Gaziantep Müzesinde sergilenmektedir.


Büyük boy görmek için resimlere tıklayınız.