Ana Sayfa
English

Karkamış

Karkamış M.Ö. 2. binyıl öncesinde de önemli bir yerleşkeydi. M.Ö. 15. ve 14. yüzyıllarda Mitanni (Hurri) egemenliği altında kalan Karkamış, I. Şuppiluliuma zamanında (M.Ö. 1330 civarında) Hitit kontrolüne girmiştir. Şuppiluliuma burayı, oğlu Piyasili (Hurrice adı Şarri-Kuşuh) tarafından yönetilen bir vasal krallık haline getirmiştir. Fırat nehrinin batı kıyısındaki Karkamış, Geç Bronz Çağı’nda Hititlerin Suriye bölgesinin idari başkenti olmuş ve Hittite kraliyet ailesinden fertler tarafından yönetilmiştir. M.Ö. 1180 dolaylarında Hitit İmparatorluğunun yıkılmasından hemen sonra kuzeyde Malatya'ya kadar uzanan bir bölgeye hakim olmuş, daha sonraları ise sadece Karkamış çevresinede, güneydoğu Anadolu ve kuzey Suriye’de kurulan birçok küçük Geç Hitit krallıklarından biri haline gelmiştir. Önemli bir ticaret merkezi olan Karkamış M.Ö. 9. yüzyılda en parlak dönemini yaşamıştır. Karkamış’ın koruyucu tanrıçası Hurri kökenli Kubaba’ydı. Betimlemelerinde Kubaba, elinde bir ayna tutan ve uzun bir elbise giymiş bir kadın olarak ayakta veya oturur vaziyette gösterilmiştir. M.Ö. 9. yüzyılda şehir Asur baskısı altına geldiği zamanlarda iki kere Asur kralları II. Asurnasirpal'a ve III. Salmaneser’e haraç ödendiği bilinmektedir. En sonunda Asur kralı II. Sargon tarafından son Karkamış kralı Pisiri zamanında M.Ö. 717’de zaptedilmiştir.

Kentin kalıntılarının bulunduğu yer 1876 yılında George Smith tarafından tesbit edilmiştir. Şehir ilk olarak British Museum sponsorluğunda özellikle 1911 ile 1914 yılları arasında, D. G. Hogarth, R. C. Thompson, C. L. Woolley ve T. E. Lawrence tarafından kazılmıştır. Bu kazılar sonucunda savunma duvarları, tapınaklar, saraylar ve çok sayıda bazalt heykel, rölyef ve yazıtlardan oluşan Geç Hitit ve Asur dönemine ait önemli kalıntılar ortaya çıkarılmıştır. Türkiye-Suriye sınırının Türkiye tarafında yer alan höyük 1950’lerden itibaren mayın tarlası içinde kalmıştır. 2011 yılında mayınlar Türk hükümetince temizlemiş ve yeni kazılar Bologna Üniversitesi’nden Prof. N. Marchetti başkanlığında aynı yıl içinde başlatılmıştır.

Anıtsal buluntuların hepsi Geç Hitit dönemine aittir. Karkamış, M.Ö. 1. binyılda Fırat nehrinin kıyısındaki bir yükselti üzerinde, duvarla çevrili bir iç şehir ile bunun dışında yer alan bir dış şehri barındırmaktaydı. Kazılarda kaleye ve Fırtına Tanrısı tapınağına doğru uzayan bir törenyolu ve kaleye çıkan geniş bir basamaklı yol ortaya çıkarılmıştır. Bu yapılar bazalt ve kireçtaşı kabartmalarla süslenmiştir. Erken dönem kazılarında bulunan ortostatların ve heykellerin çoğu Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesinde, bir kısmı da British Museum’dadır. Yeni kazılarda bulunanlar ya Gaziantep Müzesine nakledilmiş ya da kazı alanında muhafaza edilmiştir.



Büyük boy görmek için resimlere tıklayınız.

Şehir Planı
Karkamış şehir planı - L. Woolley, Carchemish II Karkamış iç şehir planı - L. Woolley, Carchemish III İlk kazılar sırasında Aşağı Saray bölgesinin kuzeyden görünümü - L. Woolley, 1952 (1911-14) Yeni kazılar ışığında Karkamış şehir planı - Türk-Italyan Kazı Ekibi, 2019 Karkamış uydu görüntüsü - Google Earth, 2020
Rölyefli Uzun Duvar
Rölyefli Uzun Duvar Planı Uzun Duvar'ın kuzey ucu - L. Woolley, 1952 (1911-14) Uzun Duvar'ın güney ucu - L. Woolley, 1952 (1911-14) Kazılar sırasında Uzun Duvar - L. Woolley, 1952 (1911-14) Askerler - B. Bilgin, 2022 Askerler - B. Bilgin, 2022 Askerler - B. Bilgin, 2022 II.Suhi yazıtı (KARKAMIŠ A1a)
Savaş arabası - B. Bilgin, 2022 Savaş arabası - B. Bilgin, 2017 Savaş arabası - B. Bilgin, 2017 Savaş arabası - B. Bilgin, 2017 Savaş arabası - B. Bilgin, 2017 II. Suhi'nin eşi ve kanatlı bir tanrıça - B. Bilgin, 2017 Tanrıça - K. Bittel, 1976 Tanrıça - B. Bilgin, 2017 Tanrıça ve Tanrılar - B. Bilgin, 2017
İç Kaleye Çıkan Büyük Merdiven
Büyük Merdiven bölgesi planı Büyük Merdiven bölgesi çizimi Kazılar sırasında Büyük Merdiven - L. Woolley, 1952 (1911-14) Kazılar sırasında Büyük Merdiven - L. Woolley, 1952 (1911-14) Büyük Merdiven civarından rölyef fragmanı Büyük Merdiven civarından rölyef fragmanı Büyük Merdiven civarından yazıtlı fragman Büyük Merdiven civarından rölyef fragmanı Kapı aslanı fragmanları Yazıtlı kapı pervazı (KARKAMIŠ A23) - British Museum Tanrılar - J. D. Hawkins, 2000 Aslan üzerinde tanrılar - B. Bilgin, 2022 Çifte boğalı kaide Ceylan - British Museum Yazıtlı stel (KARKAMIŠ A17b) Büyük Merdiven civarında bulunmuş stel parçası - B. Bilgin, 2022 Büyük Merdiven civarında bulunmuş stel parçası - B. Bilgin, 2022 Büyük Merdiven civarından rölyef fragmanı - T. Bilgin, 2014
Haberciler Duvarı
Haberciler Duvarı Planı Kazılar sırasında Haberciler Duvarı - D. G. Hogarth, 1914 Kazılar sırasında Haberciler Duvarı - L. Woolley, 1952 (1911-14) Kazılar sırasında Haberciler Duvarı - D. G. Hogarth, 1914 Deve ve sürücüsü - B. Bilgin, 2022 Akrep adam (girtablullu) ve tanrısal figür bir kanatlı boğyı öldürüyor - B. Bilgin, 2022 Gılgamış ve Enkidu Humbaba'yı öldürüyor - B. Bilgin, 2022 Kanatlı sfenksler kanatlı ata saldırıyor - B. Bilgin, 2022 Boğa adam (kusarikku) ve aslan adam (ugallu) - B. Bilgin, 2022 İki başlı sfenks - B. Bilgin, 2022 Bir çift boğa sarmal ağacı boynuzluyor - B. Bilgin, 2022 Aslan, boğa ve buzağıya saldırıyor - B. Bilgin, 2022 Gök kubbeyi taşıyan kanatlı, kartal başlı yaratıklar - B. Bilgin, 2022 Aslanla dövüş - B. Bilgin, 2022 Aslan avı - B. Bilgin, 2022 Atlı arabaya saldıran aslan - B. Bilgin, 2022 Hayvanların Efendisi - T. Bilgin, 2014
Yariri ve Kamani'nin Rölyefli Payandası
Kral Kapısı, Tören Yolu ve Rölyefli Payanda Planı Rölyefli Payanda ve Tören Yolu Rölyefli Payanda'nın sol tarafı - D. G. Hogarth, 1914 B. Bilgin, 2022 T. Bilgin, 2014 B. Bilgin, 2022 B. Bilgin, 2022 Heykel kaidesi ve Rölyefli Payanda - B. Bilgin, 2022 Heykel kaidesi Çeşitli silahlar taşıyan görevliler - T. Bilgin, 2014 Çeşitli silahlar taşıyan görevliler - B. Bilgin, 2022 Çeşitli silahlar taşıyan görevliler - B. Bilgin, 2022 Rölyefli payanda, yazıtlı köşe bloğu - T. Bilgin, 2006 Yariri ve kraliyet ailesi Yariri yazıtı (KARKAMIŠ A6), sol yüz Yariri yazıtı (KARKAMIŠ A6), sağ yüz Yariri ve Kamani Kamani'nin kardeşleri Kamani'nin kardeşleri Müzisyenler - B. Bilgin, 2022
Tören Yolu
Sfenks - W. Orthmann, 1971 Müzisyenler - B. Bilgin, 2022 B. Bilgin, 2022 Tanrıça Kubaba - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan kadınlar - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan kadınlar - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan kadınlar - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan kadınlar - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan kadınlar - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan erkekler - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan erkekler - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan erkekler - B. Bilgin, 2022 Sunu taşıyan erkekler - W. Orthmann, 1971
Kral Kapısı
Kral Kapısı ve Fırtına Tanrısı heykeli, batı yönünden görünüm - L. Woolley, 1952 (1911-14) Kral Kapısı - L. Woolley, 1952 (1911-14) Kral Kapısı, kuzeybatı yönünden görünüm - L. Woolley, 1952 (1911-14) Boğaya saldıran aslan - B. Bilgin, 2022 Grifonlar - B. Bilgin, 2022 Geyik - B. Bilgin, 2022 Geyik avı - W. Orthmann, 1971 Aslan başlı adam - W. Orthmann, 1971 Avcı - W. Orthmann, 1971 Kanatlı aslan Çömelmiş aslan - B. Bilgin, 2022 Çömelmiş aslan - B. Bilgin, 2022 Kapı Yazıtları (KARKAMIŠ A11c) Kapı Yazıtları (KARKAMIŠ A11b) Kapı Yazıtları (KARKAMIŠ A11a) Atrisuha heykeli - L. Woolley, 1952 (1911-14) Atrisuha heykeli - B. Bilgin, 2022 Askerler - B. Bilgin, 2022 Kuş başlı adam - B. Bilgin, 2022 Arabalı av sahnesi - B. Bilgin, 2022 Arabalı av sahnesi - B. Bilgin, 2022
Su Kapısı
Su Kapısı Planı Kazılar sırasında Su Kapısı - L. Woolley, 1921 (1911-14) Ziyafet sahnesi - B. Bilgin, 2022 Sfenks - B. Bilgin, 2022 Boğa ve aslanlı ortostat parçası - W. Orthmann, 1971 Winged lion - B. Bilgin, 2022 Boğa adam - W. Orthmann, 1971 Adak sahnesi - W. Orthmann, 1971
Fırtına Tanrısı Tapınağı
Fırtına tanrısı tapınağı, güneyden görünüm - L. Woolley, 1952 (1911-14) Fırtına tanrısı tapınağı, kuzeydoğudan görünüm - L. Woolley, 1952 (1911-14) Fırtına Tanrısı Tapınağı, yeni kazılar sırasında batıdan görünüm Çift boğalı kaide Fırtına tanrısı tapınağı ortostatı - B. Bilgin, 2022 Kapı yazıtı (KARKAMIŠ A2+3) Kapı yazıtı (KARKAMIŠ A2+3) B. Bilgin, 2022
İç Şehir Güney Kapısı
Güney kapısının tahmini çizimi - L. Woolley, 1921 Güney kapısı planı - L. Woolley, 1921 Yeni kazılar sırasında iç şehir güney kapısı - Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Güney kapısında bulunmus aslanlı ortostat - T. Bilgin, 2014 Hükümdar heykeli, Güney Kapısı - L. Woolley, 1921
Diğerleri
Stele of King Tuthaliya Katuwa Yazıtı (KARKAMIŠ A13d) - T. Bilgin, 2014 Katuwa Yazıtı (KARKAMIŠ A12) - B. Bilgin, 2022 Su Kapısı'na giden yolda bulunmuş bir rölyef - B. Bilgin, 2022 Bir köşe bloğunun dar yüzü, ıç şehirin güneydoğusundan - B. Bilgin, 2022 Bir köşe bloğunun geniş yüzü, ıç şehirin güneydoğusundan - B. Bilgin, 2022 Haberciler Duvarı civarından - B. Bilgin, 2022 Hilani civarından - B. Bilgin, 2022 Hükümdar heykeli, Hilani civarından - T. Bilgin, 2014 Yariri Yazıtı (KARKAMIŠ 15b) - T. Bilgin, 2014 Kubaba Steli Sütun kaidesi - B. Bilgin, 2022 Yukarı Karkamış'tan stel - T. Bilgin, 2014 Yazıt - Ashmolean Museum Mezar steli - T. Bilgin, 2014 Stel, Sinsile - B. Bilgin, 2022 Şamak Fırtına Tanrısı Steli - B. Bilgin, 2022 Stel, Yunus Höyük - T. Bilgin, 2014 Stel, Yunus Höyük (YUNUS 1) ALEPPO 3 yazıtı - J. D. Hawkins, 2000 GELB yazıtı - J. D. Hawkins, 2000 BOROWSKI 2 yazıtı - J. D. Hawkins, 2000 BEIRUT yazıtı - J. D. Hawkins, 2000
Son buluntular
I. Suhi Steli Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi Foto: Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi
Stele of Atika (ADANA 1)
Adana Müzesi - T. Bilgin, 2017 Adana Müzesi - T. Bilgin, 2017 Adana Müzesi - T. Bilgin, 2017 Adana Müzesi - T. Bilgin, 2017 Adana Müzesi - T. Bilgin, 2017



Resim kaynakları:
Tayfun Bilgin, 2006, 2014, 2017.
Bora Bilgin, 2017, 2022.
Leonard Woolley, Carchemish III, 1952.
Leonard Woolley, Carchemish II, 1921.
Kurt Bittel, Die Hethiter, München 1976.
J. David Hawkins, 2000.
Winfried Orthmann, 1971.
British Museum
Türk-Italyan Karkamış Kazı Ekibi.

KARKAMIŞ HÜKÜMDARLARI
Kral/Büyük Kral Ülke Beyi
(REGIO.DOMINUS)
Yaklaşık tarihler (M.Ö.)
Piyasili (Šarri-Kušuh), I. Şuppiluliuma'nın oğlu     14. yüzyıl sonları
Sahurunuwa, Piyasili'nin oğlu 13. yüzyıl başları
I. İni-Teššub, Sahurunuwa'nın oğlu 13. yüzyıl ortası
Talmi-Teššub, İni-Teššub'un oğlu 13. yüzyıl sonları
Ku(n)zi-Teššub, Talmi-Teššub'un oğlu 12. yüzyıl başları
–––––––––––– Hitit İmparatorluğu'nun yıkılışı –––––––––––– ~1180
?
II. İni-Teššub (?) 11. yüzyıl
?
Sapaziti 11.–10. yüzyıl
Ura-Tarhunza, Sapaziti'nin oğlu I. Suhi 10. yüzyıl
Astuwalamanza, I. Suhi'nin oğlu 10. yüzyıl
Tudhaliya II. Suhi, Astuwalamanza'nın oğlu     10. yüzyıl
Grandsons of Ura-Tarhunza Katuwa, II. Suhi'nin oğlu 10.–9. yüzyıl
?
Sangara ~870–848
?
I. Astiruwa 9.–8. yüzyıl
   Yariri (naip) 9.–8. yüzyıl
Kamani, I. Astiruwanın oğlu 8. yüzyıl
   Sastura (Kamani'nin veziri) 8. yüzyıl
II. Astiru, Sastura'nın oğlu 8. yüzyıl
Pisiri, II. Astiru'nun oğlu(?)     ~740–717; Asurlu II. Sargon tarafından devrilmiştir